BİLİNÇSİZ YERALTISUYU KULLANIMI YERLEŞİM BİRİMLERİNİ TEHDİT EDİYOR

Susuzluk ve kuraklık sadece kentlerin su teminini etkilemiyor, Hatay Güzelburçtan sonra sıra Gediz Havzasında mı?

Hatay Güzelburç mahalelesinde yer alan bazı yapılarda meydana gelen hasarların aşırı yeraltısuyu çakimi nedeniyle "boşluk suyu  basıncının azalmasından" kaynakladığı tespit edildi. Aşırı yeraltısuyu  kullanımı başta Gediz havzasında yer alan yerleşim birimleri olmak üzere bir çok yerleşim alanını tehdit ediyor.

Son günlerde basına ve kamuoyuna da yansıyan haberlerde "Hatay İli, Merkez İlçe, Güzelburç Mahallesinde yeralan binalarda değişik yapısal hasarların geliştiği, uzun yıllardır devam eden bu olay ve meydana gelen zararlar karşısında başta Valilik olmak üzere ilgili kurumların duyarsız kaldığı ve hiçbir koruyucu tedbir alınmaması nedeniyle yurttaşların önemli risklerle karşı karşıya olduğu" ifade edilmektedir.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Hatay  İl Temsilciliği tarafından, Güzelburç Mahallesinde meydana gelen olaylar yerinde incelenmiştir.

Odamızca gerçekleştirilen incelemelerde elde edilen verilerin gerek ilgili kurumların biran önce harekete geçebilmesini sağlamak gerekse önemli deprem riski taşıyan bir coğrafyada yaşayanların bilgilendirilmesi amacıyla basınla paylaşılması gerekli görülmüştür.

Hatay İli, Merkez İlçe, Güzelburç Mahallesinde yeralan binalarda  gelişen değişik yapısal hasarların tarihçesi 2000‘li yılların başına kadar ulaşmaktadır. Belirtilen tarihlerde konunun kamuoyuna yansıması üzerine 2005 yılında TMMOB ye bağlı Odaların bir araya gelerek oluşturdukları İl Kordinasyon Kurulunca (İKK) incelenerek rapor düzenlenmiştir. Düzenelenen bu raporda; "inceleme sahasında çok sayıda açılmış olan sondaj kuyularından fazla miktarda su çekilmesi sonucu, aşırı miktarda oturmalara bağlı olarak binalarda hasarların meydana geldiği, en kısa sürede aşırı su çekiminin durdurulması gerektiği" belirtilmiştir.

Yine bu yıllarda mahallede yaşayan yurttaşların şikayet başvuruları mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) teknik ekiplerince incelenmiştir.  Adı geçen kurumca yapılan incelemeler sonucunda 2006 yılında düzenlenen raporda; "deformasyon uğrayan alanın  gevşek alüviyal birimler üzerine oturduğu, yeraltısuyu çekimi sonucu "boşluk suyu basıncının düşmesine" bağlı olarak binalarda aşırı oturmadan kaynaklı deformasyonların meydana geldiği" bilirtilmiştir.

Son olarak; 11.07.2014 tarihinde Odamız Hatay İl Temsilciliği tarafından oluşturulan teknik heyetin mahalinde yaptığı incelemelerde,

1.  1-  Hatay Güzelburç‘ta meydana gelen oturmadan kaynaklanan deformasyon olayının ilk görüldüğü yıldan günümüze kadar geçen süre içerisinde ne Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ne DSİ Genel Müdürlüğü, ne AFAD Başkanlığı, ne de Hatay Valiliğince hiçbir tedbirin alınmadığı,
2.  2- DSİ Genel Müdürlüğü tarafından yeraltusuyu çekiminin kontrol altına alınarak kapatılması gerekirken  bu işlemlerin yapılmadığı, yerlatısuyu çekiminin devam ettiği, bölge genelinde yaşanan ve meteorolojik verilere göre son 40 yılın en kurak mevsimi yaşanan bu dönemde düşen yeraltısuyu seviyesinin boşluk suyu basıncında meydana getirdiği azalmanın oturmaları hızlandırdığı, binalardaki hasar ve deformasyonları arttırdığı,
3.  3- Meydana gelen oturmalanın Güzelbuç bölgesinde  yaklaşık bir km2 lik bir alanı etkilendiği, bölgenin 1. Derece Deprem Bölgesi olduğu hususuda dikkate alınarak, ilgili kurumların herhangi bir can kaybına neden olunmadan önce gerekli tedbirleri almaları gerektiği,

 tespitleri yapılmıştır.

Sonuç olarak, sadece Hatay- Güzelburç mahallesi özelinde değil ülke genelinde yaşanan kuraklık ve yeraltı su seviyelerinde meydana gelen düşmelere bağlı olarak, başta Gediz Havzasında yer alan bazı yerleşim birimleri olmak üzere  ülkenin farklı bölgelerinde  gevşek alüviyal zeminler üzerine oturan ve aşırı yeraltısuyu çekiminin olduğu bölgelerde "boşluk suyu basıncının azalmasına" bağlı olarak yapılarda aşırı oturmalara neden olabilecektir.

Ülkemizin yerleşim birimlerin % 70‘nin I. ve II. derece deprem bölgesi içerinde yeraldığı da düşünüldüğünde orta büyüklükteki depremlerde bile bu alanlarda büyük can kayıplarının yaşanmasına neden olabilecektir.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Olarak uyarıyoruz!!!!!

• DSİ Genel Müdürlüğü Hatay Güzelbuçta yer alan yeraltısuyu kuyularını konrol altına almalı,     gerçek zamanlı izleme sistemi kurarak  yeraltısu suyu seviye değişimlerini takip ve kontrol altına almalıdır. Geçen yaklaşık 10 yıllık süre boyunca bu işlemlerin neden yapılmadığı sorgulanmalıdır.
• AFAD Başkanlığı, Suriye‘de yaşanan savaşın lojistiğin yapar konumdan çıkmalı, Hatay- Güzelburç bölgesi için de gerekli jeolojik-jeoteknik araştırmaları yaparak; "Afete Maruz Bölge Kararı" almalı,  zarar gören vatandaşlarımız için gerekli yardımları zamanında yapmalı ve mağduriyetleri giderilmelidir.
• Küresel iklim değişikliği sonucu hergeçen gün hızını artıran kuraklığın etkilerin azaltılması amacıyla DSİ Genel Müdürlüğü, gerek yerleşim birimlerinin ihtiyaç duyduğu güvenli su temini, gereksede yeraltısuyu seviye düşümlerinin neden olabileceği aşırı oturmaların önlenmesi amacıyla Gediz, Konya, Sakarya havzaları başta olmak üzere yeraltısu seviye değişimleri için gerçek zamanlı izleme sistemi kurulmalı, yapılarda herhangi bir hasar ve deformasyona neden olunmadan vatandaşlarımız uyarılmalıdır.
• Küresel iklim değişikliği ve son yıllarda yaşanan kuraklık yüzünden sınırlı bir doğal kaynak olarak en rasyonel şekilde kullanım politikalarına ihtiyaç duyulan yeraltı suları için ulusal bir staretiji geliştirilmelidir. DSİ ve Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından konunun tüm taraflarını biraraya getiren  bir toplantı en kısa sürede düzenlenmelidir.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası olarak, dün olduğu gibi bugünde ülke insanın sorunları çözmek ile görevli kurumları asli görevleri yapmaya davet ediyoruz.
Saygılarımızla

                                                                                       TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu