5 HAZİRAN DÜNYA ÇEVRE GÜNÜNDE YAŞAM ÇEVREMİZ YOK EDİLMEYE DEVAM EDİLİYOR!

5 Haziran 1972 tarihinde Stockholm`de toplanan Birleşmiş Milletler Çevre ve İnsan Konferansı tarafından 5 Haziran "Dünya Çevre Günü" olarak kabul edilmiştir.

Bu konferansın sonunda kabul edilen metnin 1. maddesinde  "…İnsanın, hürriyet, eşitlik ve yeterli yaşam koşullarını sağlayan onurlu ve refah içinde bir çevrede yaşamak temel hakkıdır. İnsanın bugünkü ve gelecek nesiller için çevreyi korumak ve geliştirmek için ciddi bir sorumluluğu vardır … bugünkü ve gelecek nesiller için ihtiyaca göre özenli planlama veya yönetim ile dünyanın doğal kaynakları, hava, su, toprak, flora ve fauna dahil, özellikle de doğal ekosistemleri temsil eden örnekler korunmalıdır…" ilkesi yer almıştır. Benzer şekilde Anayasamızın 56. maddesinde "Herkesin sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkı" olduğu belirtilmekte ayrıca "çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak, çevre kirlenmesini önlemek görevi devletin ve  yurttaşlarındır" hükmü yer almaktadır.

Ancak, 5 Haziran Dünya Çevre Günü‘nün ilanından bu yana geçen 44 yılda sermayenin bitmek tükenmek bilmeyen kar hırsı, BM tarafından kabul edilmiş ilkelere, Anayasa maddesine rağmen, yaşam çevremiz yok etmeye devam ediyor. Küreselleşme politikaları ile sermayenin dizginlenemeyen bu kar hırsı tüm dünyada ve ülkemizde insanın sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşam hakkını ortadan kaldırıp; hava, su, toprak ve doğal kaynaklarımızı yok ederken Dünya Çevre Gününü kutlamak giderek anlamsızlaşıyor; çevre sağlığı, insan sağlığı, gelecek kuşaklara temiz bir çevrenin bırakılması zorunluluğu gibi kavramlar uygulamada giderek anlamını yitiriyor.

Sermayenin önündeki tüm engellerin kaldırıldığı Ülkemizde bugün; doğal, tarihi ve kültürel varlıkların yok edilmesi, yer altı ve yerüstü kaynakların talanı, nehirlerin, ormanların, yeraltısuyu akiferlerinin, kıyıların ve su havzalarının tahribi akılalmaz bir fütursuzlukla sürdürülüyor, ülke giderek yaşanabilir olmaktan çıkarılıyor.

Ülkenin gündeminde olan; Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Trabzon, Rize ve Artvin olmak üzere 8 ilin önemli yaylalarını ve turizm merkezlerini birbirine bağlayarak bölgenin turizm potansiyelini artırmak amaçlı olduğu söylenen 2600 kilometrelik Yeşil Yol Projesi ile;  orman, mera, göl, dereler, milli park ve doğal SİT alanları geri dönüşü olmayacak şekilde zarara uğratılıyor, bu vahşi turizm anlayışı ile yaylaların büyük bir kısmının betonlaşmasının önü açılıyor. Plansız programsız, öngörüsüz HES`lerden sonra Doğu Karadeniz‘e bir darbe daha vurulmak isteniyor.

Öte yandan, Artvin`in Cerattepe ve Genya Dağı bölgelerinde yapılmak istenen madencilikle Avrupa ve Orta Asya`yı içine alan geniş coğrafyadaki en büyük doğal yaşlı orman ekosistemi yok edilmek isteniyor, ruhsat alanının sınırları içerisinde veya  yakın çevresinde yer alan  farklı koruma statülerine sahip olan Kafkasör Turizm Merkezi, Kent Parkı, Hatila Vadisi Milli Parkı gibi alanlar tehdit altına giriyor; yöre halkına rağmen, ihalesinden ÇED süreçlerine kadar tam bir hukuksuzluk içinde talanda ısrar ediliyor.

Ormanlık alanlar, ağaçlandırılmış bölgeler, göller, göletler, dereler kumul alanların bulunduğu ve yapımı devam eden İstanbul 3. Havaalanı ile İstanbul`un kuzeyindeki son yeşil alanlar ile başta Durusu (Terkos) olmak üzere İstanbul`un su varlıkları hesaplanamaz bir biçimde tahrip ediliyor, ormanlar, tarım alanları ve meralar yok ediliyor, bölgenin ekolojik yapısı bozulurken kentin ikliminin olumsuz etkilenmesinin yolu açılıyor. 3. Köprü ile İstanbul aynı acımasız yok edilmeyle karşı karşıya kalırken, Kanal İstanbul gibi akıllara ziyan bir proje de sırada bekletiliyor.

Dünyadaki karbon salınımının yüzde 41‘i tek başına termik santraller tarafından yapılırken, Türkiye kömürlü termik santral atağına kalkarak ülkenin tarım ve turizm açısından değerli her köşesi termik santral projelerinin yıkımına uğruyor;  tamamına yakını ithal kömürle çalışacak bu santraller nedeniyle ülke enerji konusunda daha bir dışa bağımlı hale getirilirken, başata Sinop Gerze, Çanakkale ve Çukurova bölgesi ile Elbistan`da planlanan çok sayıda termik santralle yok edilmek isteniyor..

Bu gün, en önemli doğal varlığımız olan su kaynaklarımız da ciddi tehdit ve risk altındadır. Başta Ergene, Sakarya nehirlerimiz olmak üzere ülkemiz akarsularının büyük çoğunluğu kullanılamayacak düzeyde kirletilmiş durumdadır. Su havzalarımız ve beslenme alanları, sanayi ve kentsel yerleşim bölgeleri haline getirilmiştir. Konya, Büyük Menderes, Gediz ve Kızılırmak gibi su havzalarımızın kuraklık tehlikesi altında "yok olma" tehdidi altındadır. Beyşehir gölü hızlı bir küçülme periyoduna girmiştir, göller bölgesi yok olma ile karşı karşıyadır. Tuz gölü hızla küçülmektedir. Bafa ve Van göllerinin su seviyeleri düşmektedir. İç Anadolu‘da, Eşmekaya ve Ereğli sazlıkları kurumuş, Akşehir Gölü havzası çölleşme ile karşı karşıya kalmış, Meke gölü ve Sultan Sazlığı  yok olmuştur. Türkiye‘de son 50 yılda yanlış su politikaları nedeniyle sulak alanların yarısı ya kamu eliyle yok edilmiş veya yok olma aşamasına gelmiştir. Sonuç olarak, sınırlı olan su kaynaklarımız, hızlı ve çarpık kentleşme, nüfus artışı, endüstriyel faaliyetlerinin doğurduğu çok çeşitli katı ve sıvı atıklar, katı atık depolama yerlerinin yeraltısuyu rezervuarlarının beslenme alanlarında seçilmesi, su havzalarının imar planlarına açılması, tarım alanlarında bilinçsiz gübre ve tarım ilacı kullanılması, kıyı bölgelerinde aşırı yeraltısuyu kullanımına bağlı tuzlanma ile yerüstü ve yeraltısuyu kalitesi ciddi olarak tehdit etmekte ve su kaynaklarımız hızla kirletilmekte ve tüketilmektedir.

Diğer taraftan, bu gün, ülkenin bir bölümünde sürdürülen savaşta,  başta Diyarbakır Sur olmak üzere insanlarımızın yanı sıra kentlerin tarihi, kültürü, yüzlerce yıllık yaşam izleri yok edilmektedir. Yaşadığımız bu güncel gelişmeler göstermektedir ki; bu gün Dünya Çevre Günü`nde Türkiye tam bir çevresel yıkımı yaşamaktadır.

Bu süreçte,  Anayasa‘da "herkesin sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkı olduğunun belirtilmesine ve çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak, çevre kirlenmesini önlemek görevinin devletin olduğu" belirtilmesine rağmen, siyasi iktidarlarca bu görevler yerine getirilmemektedir. Çıkarılan yasal düzenlemelerde,  bu amaca hizmet etmekten uzak, çevreden değil sermayeden yana tavır konularak hazırlanmakta,  mahkemelerin farklı davalarda verdiği toplum sağlığı ve çevrenin korunmasından yana kararlar da, ya uygulanmayarak veya sık sık yapılan düzenlemelerle kadük hale dönüştürülmektedir. Bilimsellikten uzak, gerçek teknik verileri içermeyen, tespit edilen sorunlara çözüm üretmeyen çoğu ÇED raporları,  projenin uygulanmasının adeta bir kılıfı haline gelmiş bulunmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, neredeyse bütün büyük yıkım projelerine ÇED Olumlu Karar‘ı verirken, bu kararları iptal eden mahkeme kararlarına rağmen hazırlanan yeni ÇED raporları ile hukukun arkasından dolanılarak olumlu görüş verilmekte, yıkım projelerinin önündeki bilimsel, teknik, hukuki ‘engeller‘i de kaldırmaktadır.

Sonuç olarak, 5 Haziran Dünya Çevre Gününde yaşam çevremiz hızla yok edilmeye devam edilmektedir.

Ancak, bu tabloyu değiştirmek, yaşanası güzel bir dünya resmini oluşturmak mümkündür.

Bilimle, emekle, inatla ve umutla...

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu